Miesiąc: Listopad 2017

Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę

Kancelaria GP 2 Komentarze

Jak wskazano w  ostatnim wpisie jednym z roszczeń odszkodowawczych jakie przysługują poszkodowanemu w związku z zaistnieniem szkody osobowej jest zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.

Zgodnie z art. 444 kodeksu cywilnego „W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu”.

Z kolei w myśl art. 445 kodeksu cywilnego „W wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”. Przepis powyższy stosuje się również w wypadku pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

Ograniczając się jedynie do podstawowych cech zadośćuczynienia wskazać należy, iż jest to świadczenie:

  1. pieniężne o charakterze kompensacyjnym. Jak zaznaczył Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 16 września 2014 r. (sygn. akt I ACa 317/14) zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i nie może mieć jedynie charakteru symbolicznego, ale też nie może być nadmierne w stosunku do krzywdy i być źródłem nieuzasadnionej korzyści majątkowej.
  2. co do zasady jednorazowe;
  3. co do zasady związane z osobą poszkodowanego;
  4. stanowiące sposób złagodzenia cierpień, nie tylko fizycznych, ale również psychicznych, polegających na ujemnych uczuciach przeżywanych w związku z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia osoby poszkodowanej;
  5. zindywidualizowane, tj. przy ustalaniu jego wysokości uwzględniające wszystkie okoliczności danej sprawy, mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego w tym przedmiocie wyrażonym m.in. w wyroku z dnia 19 listopada 2007 r., sygn. akt V CSK 245/07, ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa oraz inne czynniki podobnej natury.

Odpowiedzialność odszkodowawcza sprawcy wypadku drogowego

Kancelaria GP 2 Komentarze

W ostatnich tygodniach warunki na drogach stają się coraz bardziej wymagające, nie tylko odpowiednich umiejętności kierowcy, ale przede wzmożonej ostrożności.

Dlatego szczególnie aktualna staje się problematyka odpowiedzialności odszkodowawczej sprawy wypadku drogowego.

Sprawca wypadku drogowego w zależności od okoliczności zdarzenia odpowiada za szkodę spowodowaną ruchem jego pojazdu na zasadzie winy lub ryzyka. Rozróżnienie zasad odpowiedzialności nie pozostaje bez znaczenia dla rozkładu ciężaru dowodowego na stronach postępowania sądowego o zapłatę należnych świadczeń odszkodowawczych.

Odpowiedzialność na zasadzie winy oznacza, że za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie (działanie lub zaniechanie) jest źródłem powstania szkody. Przy czym zachowanie to musi być obiektywnie nieprawidłowe – bezprawne, niezgodne z obowiązującymi zasadami porządku prawnego lub powszechnie akceptowanymi regułami nakazującymi lub zakazującymi określone zachowanie.

Przepisy kodeksu cywilnego przewidują konieczność udowodnienia winy sprawcy wypadku drogowego w razie:

  • zderzenia się dwóch lub więcej pozostających w ruchu pojazdów mechanicznych,
  • przewozu osoby z grzeczności.

Pojazdem mechanicznym, a dokładnie jak wskazują przepisy kodeksu cywilnego- mechanicznym środkiem komunikacji poruszanym za pomocą sił przyrody, jest pojazd, który 1. napędzany jest własnym urządzeniem mechanicznym, 2. porusza się za pomocą sił przyrody, 3. służy celom komunikacyjnym (ludzi lub towarów- przyp. aut.). Nie budzi wątpliwości, że do tego rodzaju środków zalicza się samochody, motocykle, autobusy, ciągniki, statki powietrzne, statki żeglugi śródlądowej i morskiej, motorówki itp. napędzane zawsze urządzeniem mechanicznym. (tak:  Bieniek Gerard (red.), Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom I- II, wyd. X, LexisNexis 2011). Nie jest z kolei tego rodzaju pojazdem – rower, hulajnoga czy też wóz konny.

Według aktualnego orzecznictwa, przez zderzenie się pojazdów mechanicznych należy rozumieć ich zetknięcie się, gdy pozostają wobec siebie w ruchu w rozumieniu przepisów Prawa o ruchu drogowym (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2002 r.; sygn. akt V CKN 644/00). Od zderzenia należy odróżnić najechanie, mające miejsce wówczas, gdy pojazd będący w ruchu uszkodził pojazd unieruchomiony, np. klasyczna szkoda parkingowa.

Z kolei przewóz z grzeczności ma miejsce wówczas, gdy zamiarem przewożącego jest świadczenie przewozu bezinteresownie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1978 r.; sygn. akt II CR 487/77). Przyjmuje się, że dla zakwalifikowania danej sytuacji jako „przewozu z grzeczności” nieodpłatność jest cechą konieczną, ale niewystarczającą. W świetle orzecznictwa „przewóz z grzeczności” nie zachodzi wówczas, gdy kierowca ma w przewozie jakikolwiek interes, choćby niemający bezpośredniego wymiaru majątkowego, np. gdy osobami przewożonymi są członkowie rodziny wobec których ma on wynikające z tego stosunku zobowiązania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 grudnia 2015 r.; sygn. akt I ACa 825/15), czy też, gdy po stronie przewożącego istnieje jakikolwiek obowiązek, np. w stosunku do osób, które na podstawie przepisów ustawy uprawnione są do bezpłatnego przejazdu, w sytuacjach bezpłatnego przewozu pracownika, w razie uiszczenia opłaty przez pasażera kierowcy, który inkasuje pieniądze dla siebie, czy też w wypadku, gdy przewożenie dokonywane jest na zlecenie i w interesie posiadacza pojazdu – próbna jazda przy sprzedaży samochodu, przewóz jako rewanż za inną usługę (tak: wyrok Sad Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 czerwca 2013 r. I ACa 179/13). Co istotne, nie jest także „przewozem z grzeczności” przewóz, w ramach którego osoba przewożona zwraca część kosztów podróży.

W przypadku wszystkich innych zdarzeń drogowych, niekwalifikujących się jako wspomniane wyżej „zderzenie pojazdów” lub „przewóz z grzeczności”, posiadacz pojazdu mechanicznego będzie odpowiadał za szkodę spowodowaną ruchem jego pojazdu na zasadzie ryzyka- niezależnie od winy. To z kolei powoduje, że chcąc uwolnić się od odpowiedzialności zmuszony będzie wykazać, że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Niezaprzeczalnie, odpowiedzialność na zasadzie ryzyka stanowi zaostrzenie typowej konstrukcji odpowiedzialności opartej na przesłance zawinienia. Co do zasady już samo wyrządzenie szkody stanowi wystarczającą przesłankę do przypisania odpowiedzialności, chyba że kierujący pojazdem mechanicznym udowodni jedną z  okoliczności egzogeneracyjnych (siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego lub wyłączna wina osoby trzeciej).

Co wymaga podkreślenia, zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych pojazdy mechaniczne objęte są obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. To z kolei umożliwia dochodzenie roszczeń odszkodowawczych bezpośrednio od ubezpieczyciela, z którym zawarto umowę ubezpieczenia OC. W braku ubezpieczenia OC (w przypadkach ściśle określonych w/w ustawą) obowiązek zaspokojenia roszczeń z tytułu ubezpieczenia obowiązkowego spoczywać będzie  również na Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym.

 

Udział w spółce z o.o. a majątek wspólny małżonków

kancelariaGP Dodaj komentarz

Niejednokrotnie zdarza się, że w czasie trwania małżeństwa jeden z małżonków nabywa udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Pomimo powszechności tego rodzaju praktyki, orzecznictwo i doktryna przez wiele lat nie mogły wypracować jednolitego stanowiska w tym przedmiocie.

Powyższe zdaje się rozstrzygać uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2016 r. sygn. akt III CZP 32/16, zgodnie z której tezą, jeżeli wkład wniesiony do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością należy do majątku wspólnego wspólnika i jego małżonka, również udział w spółce objęty przez wspólnika wchodzi w skład tego majątku. Zdaniem Sądu Najwyższego określenie przynależności tego składnika majątkowego do majątków małżonków, wymaga sięgnięcia do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej „k.r.o.”), normujących stosunki majątkowego małżonków pozostających w ustroju ustawowym.

Zgodnie z brzmieniem art. 33 k.r.o., do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W wyżej cytowanym przepisie zawarty jest katalog zamknięty składników majątkowych wchodzących w skład majątku odrębnego małżonków pozostających w ustawowym ustroju majątkowym, co z kolei powoduje, że do majątku odrębnego mogą przynależeć jedynie te przedmioty, które zostały w tym przepisie wyszczególnione. Pozostałe składniki majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa (a dokładnie w czasie trwania wspólności ustawowej) przez oboje małżonków lub jednego z nich należą do majątku wspólnego małżonków. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w treści uzasadnienia cytowanej uchwały, wszelkie wątpliwości dotyczące przynależności danego przedmiotu do majątków małżonków należy rozstrzygać na korzyść majątku wspólnego. Co więcej, istnieje domniemanie faktyczne, iż przedmiot majątkowy nabyty przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Domniemanie to może zostać obalone przez wykazanie, że nabycie nastąpiło ze środków finansowych, stanowiących majątek osobisty.

Tym samym, udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, nabyte ze środków należących do majątku wspólnego, wchodzą do majątku wspólnego, ponieważ nie można ich zaliczyć do majątku osobistego.

Ochrona danych osobowych ucznia w kontekście powszechnie dostępnych na stronach internetowych szkół planów zajęć edukacyjno – wychowawczych

kancelariaGP Dodaj komentarz

Niejednokrotnie zdarza się, iż na stronach internetowych szkół możliwy jest dostęp do planów zajęć świadczonych przez daną placówkę w ramach usługi kształcenia, jak również możliwa jest weryfikacja, po wyborze imienia i nazwiska, jaki konkretnie uczeń uczęszcza na dane lekcje.

Powyższe upublicznianie danych wiąże się z zagadnieniem przetwarzania danych osobowych, jak również ich legalnością.

W pierwszej kolejności wyjaśnić należy, iż danymi osobowymi są wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej, tj. osoby, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności poprzez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne (art. 6 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 1997 nr 133 poz. 883 z poźn. zm.) dalej „UoODO‟). Informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań (art. 6 ust. 3 UoODO). Drugą grupą danych osobowych są wrażliwe (sensytywne) dane osobowe, do których należą dane ujawniające pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również dane o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz dane dotyczące skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

Przetwarzanie danych osobowych może mieć miejsce wyłącznie na zasadach określonych UoODO. UoODO stosuje się zasadniczo do przetwarzania danych osobowych w systemach informatycznych, a także w kartotekach, skorowidzach, księgach, wykazach i innych zbiorach ewidencyjnych.

Zgodnie z art. 23 UoODO przetwarzanie „zwykłych danych” jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:

  • następuje za zgodą osoby zainteresowanej;
  • oparte jest na uprawnieniu lub obowiązku wynikającym z przepisów prawa;
  • jest niezbędne do realizacji umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą lub jest niezbędne do podjęcia działań przed zawarciem umowy na żądanie osoby, której dane dotyczą;
  • jest niezbędne do wykonania określonych prawem zadań realizowanych dla dobra publicznego;
  • jest niezbędne do wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów przez administratorów danych lub odbiorców danych (np. marketing bezpośredni własnych produktów lub usług albo dochodzenie roszczeń z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej), przy czym w tym przypadku dodatkowym warunkiem jest to, aby nie naruszano praw i wolności osoby, której dane dotyczą.

Z kolei w myśl art. 27 UoODO przetwarzanie danych wrażliwych jest co do zasady zabronione. Wyjątki w tym zakresie zostały określone w art. 27 ust. 2 UoODO i należy do nich m.in. uzyskanie zgody na przetwarzanie danych sensytywnych przez osobę, której danej dotyczą.

W sytuacji powszechnego dostępu do planów lekcji w połączeniu z danymi osobowymi uczniów upublicznionymi na stronie internetowej szkoły, należy stwierdzić, że w każdym przypadku to do administratora danych osobowych – tj. organu reprezentującego daną szkołę – należeć będzie ocena, czy spełnione zostały przesłanki wskazane w art. 23 UoODO, w szczególności, czy może to prowadzić do identyfikacji uczniów, a w związku z tym, czy nie będzie stanowić zagrożenia dla ich bezpieczeństwa. Zgodnie bowiem z art. 26 UoODO, „administrator danych powinien dołożyć szczególnej staranności w celu ochrony interesów osób, których dane dotyczą, a w szczególności jest obowiązany zapewnić, aby dane te były:

  • przetwarzane zgodnie z prawem;
  • zbierane dla oznaczonych, zgodnych z prawem celów i niepoddawane dalszemu przetwarzaniu niezgodnemu z tymi celami, z zastrzeżeniem ust. 2;
  • merytorycznie poprawne i adekwatne w stosunku do celów, w jakich są przetwarzane;
  • przechowywane w postaci umożliwiającej identyfikację osób, których dotyczą, nie dłużej niż jest to niezbędne do osiągnięcia celu przetwarzania”.

Zgodnie z art. 36 UoDO administrator danych jest obowiązany zastosować środki techniczne i organizacyjne zapewniające ochronę przetwarzanych danych osobowych odpowiednią do zagrożeń oraz kategorii danych objętych ochroną, a w szczególności powinien zabezpieczyć dane przed ich udostępnieniem osobom nieupoważnionym, zabraniem przez osobę nieuprawnioną, przetwarzaniem z naruszeniem ustawy oraz zmianą, utratą, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Administrator danych obowiązany jest prowadzić dokumentację opisującą sposób przetwarzania i środki ochrony danych osobowych.

W związku z powyższym w przypadku niespełnienia przesłanek z art. 23 UoODO trudno znaleźć uzasadnienie dla powszechnego dostępu do planu lekcji, jak również danych ucznia, które umożliwiają jego identyfikację. Zupełnie inną sytuacją byłby dostęp do przedmiotowego planu przewidziany wyłącznie dla osób zalogowanych (ucznia, opiekuna) lub sytuacja w której zostałaby wyrażona zgoda. Ponieważ w takich sytuacjach zasadniczo mamy do czynienia z osobami przed ukończeniem 18 roku życia, a więc nie posiadającymi pełnej zdolności do czynności prawnych, w ich imieniu decyzję o upublicznieniu danych osobowych poprzez publikację na stronie internetowej szkoły mogą wyrazić opiekunowie prawni.

Na marginesie naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych może wiązać się dla podmiotu, który dopuścił się tego naruszenia z odpowiedzialnością na gruncie karnym, administracyjnym i cywilnym. Przepisy karne zgromadzone są w art. 49-54 a UoODO. Karami grzywny, ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności obwarowane jest (i) przetwarzanie danych, których przetwarzanie jest prawnie niedopuszczalne, (ii) udostępnianie danych osobowych osobom nieupoważnionym, (iii) naruszenie obowiązku zabezpieczenia danych osobowych, (iv) niezgłoszenie bazy danych do rejestracji, (v) niedopełnienie obowiązku informacyjnego wobec osoby, której dane są przetwarzane oraz (vi) udaremnianie lub utrudnianie czynności kontrolnych.

Podmiot przetwarzający dane osobowe wbrew przepisom Ustawy naraża się także na szereg dolegliwości o charakterze administracyjnym. GIODO może bowiem wobec tego podmiotu wydać decyzję administracyjną nakazującą m.in. usunięcie uchybień, zastosowanie odpowiednich środków zabezpieczenia danych osobowych, a nawet usunięcie danych osobowych (art. 18 UoODO).

Odpowiedzialność cywilnoprawna uregulowana jest poza UoODO, m.in. przepisami Kodeksu cywilnego w zakresie naruszenia dóbr osobistych.

Czym pokryć udział w kapitale zakładowym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

kancelariaGP Dodaj komentarz

Jednym z obowiązków wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest wniesienie wkładu na pokrycie kapitału zakładowego spółki.

Wyjaśnić należy, iż wkłady wspólników do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą mieć dwojaką postać. Z jednej strony najprostszą postacią wkładu jest wkład pieniężny, czyli określona suma pieniężna wpłacona do majątku spółki. Ten rodzaj wkładu zasadniczo nie stwarza problemów. Może nim być zarówno gotówka, ale także pieniądz bezgotówkowy. Dopuszczalnym zatem będzie przekazanie gotówki, wpłata na rachunek bankowy, polecenie przelewu, przekaz, czek bankierski potwierdzony, pieniądz elektroniczny.

Drugim rodzajem wkładu jest wkład niepieniężny (aport), czyli przedmiot majątkowy o niepieniężnym charakterze. W tym przypadku pole możliwości co do przedmiotu wkładu jest szerokie, zwłaszcza, że przepisy prawa nie określają wprost czym dokładnie miałby być wkład niepieniężny. Niemniej jednak stanowisko w tym zakresie wyraźnie sformułowała doktryna prawa i orzecznictwo sądowe. Dodatkowo art. 14 § 1 k.s.h. w świetle którego „Przedmiotem wkładu do spółki kapitałowej nie może być prawo niezbywalne lub świadczenie pracy bądź usług” oraz art. 14 § 3 k.s.h. „Wierzytelność wspólnika albo akcjonariusza z tytułu pożyczki udzielonej spółce kapitałowej uważa się za jego wkład do spółki w przypadku ogłoszenia jej upadłości w terminie dwóch lat od dnia zawarcia umowy pożyczki” wskazuje zasady związane z negatywnymi (§ 1) i pozytywnymi (§ 3) kryteriami uznania za aport. Zatem zdolności aportowej nie ma świadczenie pracy bądź usług, jak również prawo niezbywalne; w tym nie tylko przeniesienie na spółkę takiego prawa (nabycie translatywne), lecz także ustanowienie go na rzecz spółki (nabycie konstytutywne).

Choć przepisy, poza w/w definicją negatywną, nie określają enumeratywnie jakie prawa majątkowe mogą być przedmiotem wkładu, niemniej jednak doktryna i orzecznictwo określa jakie warunki musi taki wkład spełnić. Przede wszystkim chodzi o prawo zbywalne (może być przedmiotem obrotu), musi przedstawiać wartość ekonomiczną (da się je wycenić) oraz musi mieć możliwość ujęcia w bilansie spółki po stronie aktywów. Tytułem przykładu można wskazać, iż wkładem niepieniężnym do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może zostać nieruchomość (lokal, budynek), ruchomość (maszyna), lub prawa majątkowe (patent, znak towarowy, know – how).

Na marginesie należy wskazać, że zgodnie z przepisami k.s.h. obowiązek wniesienia wkładów na pokrycie kapitału zakładowego musi być zrealizowany jeszcze przed zgłoszeniem wniosku o wpis spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestru przedsiębiorców.