Kontynuując problematykę klauzul niedozwolonych, o których podstawowe informacje zostały zaprezentowane we wpisie – Klauzule niedozwolone – czym są?, poniżej przedstawiamy przykłady klauzul niedozwolonych, z którymi spotkałyśmy się w dotychczasowej praktyce, weryfikując postanowienia umów w zakresie świadczenia usług dydaktyczno ‐ wychowawczo ‐ opiekuńczych.

Poza postanowieniami uprawniającymi placówkę edukacyjną do naliczania stawki żywieniowej (z uwzględnieniem wyjątków wskazanych we wpisie – Opłaty za żywienie w placówkach edukacyjnych – czy zawsze legalne?), jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumentów, należy uznać postanowienia:

1. Ograniczające lub wyłączające odpowiedzialność wobec opiekuna prawnego dzieci uczęszczających do placówki edukacyjnej w razie wystąpienia określonych w umowie zdarzeń. Przykładem tego typu postanowień są zapisy umowne, wyłączające odpowiedzialność placówek edukacyjnych za rzeczy przyniesione przez dzieci, czy też wskazujące, iż za szkody wyrządzone przez dzieci odpowiadają opiekunowi prawni. Jednocześnie zaznaczyć trzeba, że przedmiotowe postanowienia są sprzeczne z art. 385³ pkt 2 kodeksu cywilnego, w świetle którego niedozwolonymi postanowieniami umownymi są takie, które wyłączają lub istotnie ograniczają odpowiedzialność względem konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Pamiętać należy, iż podmioty świadczące tego typu usługi jako profesjonalni uczestnicy obrotu gospodarczego powinni wykonywać umowę z należytą starannością wymaganą w stosunkach tego rodzaju z uwzględnieniem zawodowego charakteru prowadzonej przez nich działalności.
2. Przyznające podmiotom świadczącym usługi edukacyjne prawo zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w umowie oraz uprawnienie do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania opiekunowi prawnemu prawa odstąpienia od umowy. Przykładem tego typu postanowień są regulacje zapewniające podmiotom świadczącym usługi zmianę czesnego w zależności od potrzeb danej placówki, a potrzeby te z kolei są określone bardzo szeroko (m.in. wzrost kosztów związanych z funkcjonowaniem danej placówki, lub też wzrost cen produktów żywnościowych w przypadku opłat dodatkowych), czy też w ogóle zastrzeżenie umowne, że podmiot prowadzący placówkę edukacyjną ma prawo do zmiany kwot z tytułu czesnego w trakcie trwania umowy, które to z reguły są jednoroczne. Powyżej opisane zastrzeżenia umowne są niezgodne z art. 385³ pkt 10 kodeksu cywilnego, w świetle którego niedozwolonym postanowieniem umownym jest postanowienie uprawniające kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie oraz art. 385³ pkt 20 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym niedozwolonym postanowieniem umownym jest postanowienie przewidujące uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy.
3. postanowienia uzależniające zawarcie umowy od zawarcia innej, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą przedmiotowe postanowienie. Tu z kolei w obrocie występują umowy, gdzie przykładowo opiekun prawny niejako z góry wyraża zgodę na publikację wizerunku dziecka na stronach internetowych danej placówki, czy też mediach społecznościowych, w celu budowania pozytywnego wizerunku danej placówki. Rozwiązanie takie jest niezgodne z treścią art. 385³ pkt 7 kodeksu cywilnego według którego za niedozwolone postanowienia umowne uznać należy takie, które uzależniają zawarcie, treść lub wykonanie umowy od zawarcia innej, nie mającej bezpośredniego związku z umową zawierającą oceniane postanowienie. Umowy zawierające tego typu postanowienia stawiają przedsiębiorcę w sytuacji uprzywilejowanej, pozbawiając opiekuna prawnego realnej możliwości decyzji w zakresie, który nie jest bezpośrednio związany z treścią głównych świadczeń umowy o kształcenie dzieci.

Na koniec uwaga ogólna – „zanim podpiszesz – przeczytaj” – to tyczy się każdej umowy, nie tylko umów dotyczących naszych dzieci. Zawsze każdorazowo rekomendujemy kontakt z profesjonalistą i analizę prawną umów wraz z załącznikami, stanowiącymi integralną część umowy. (statutem, regulaminem etc.)

Źródła:

ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)