Pozostając w tematyce poruszonej w ostatnim wpisie, w dzisiejszym artykule pochylimy się na danymi osobowymi, w szczególności wizerunkiem dziecka – ucznia w szkole, czy też uczestnika zajęć w klubie malucha lub warsztatach edukacyjnych.

Postaramy się odpowiedzieć na pytanie, co w sytuacji, gdy w celu budowania pozytywnego wizerunku danego pomiotu w przestrzeni publicznej i mediach, w gazetkach ściennych, informatorach, stronie internetowej danej placówki, czy też mediach społecznościowych, przykładowo portalu społecznościowym „facebook” w umowach z daną placówką, jako obowiązkowy zapis jest wskazana zgoda na przetwarzanie danych osobowych dziecka w postaci wizerunku, czy też imienia i nazwiska, poziomu nauczania (klasa)? Czy przysługują nam wówczas jakiekolwiek uprawnienia w przypadku publikacji wizerunku dziecka?

Odwołując się do treści – Rozpowszechnianie cudzego wizerunku – kiedy legalne?– podstawową przesłanką upoważniającą do wykorzystania (rozpowszechniania) wizerunku jest zgoda osoby portretowanej. W przypadku wizerunku dziecka – w związku z jego brakiem zdolności do czynności prawnych – zgoda ta jest wyrażana przez opiekuna prawnego. Bez zgody opiekuna prawnego nie jest możliwe rozpowszechnianie wizerunku dzieci. Na gruncie edukacyjnym, wyjątkiem jest sytuacja, w której osoba fotografowana stanowi „szczegół większej całości”. Przy czym już na etapie zawierania umów, warto dookreślić, co oznacza „szczegół większej całości”. Literalne brzmienie wskazywałoby na pokazanie określonej sytuacji – uroczystości szkolnej, czy też określonego wydarzenia przykładowo pokazującego grupę dzieci. Niemniej jednak nawet w takich sytuacjach tło zdjęcia, po wykadrowaniu może stać się niekoniecznie szczegółem, dlatego też warto, by strony ustaliły, co oznacza cytowane pojęcie, tak by na etapie wykonywania umowy uniknąć problemów interpretacyjnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, co do zasady, kluczowa jest zgoda opiekuna prawnego, przy czym zgoda ta nie może być zgodą „ukrytą” w gąszczu postanowień umownych, czy też jej wyrażenie – obowiązkiem opiekuna prawnego. W konsekwencji powyższego przedmiotowa zgoda musi być dobrowolna, świadoma i wyraźna. Co więcej jej niewyrażenie nie może wiązać się z żadnymi negatywnymi konsekwencjami, przykładowo zakazem udziału dziecka w określonych zajęciach, czy też wydarzeniu szkolnym. Ponadto koniecznym jest dookreślenie zakresu zgody, w szczególności w jakich sytuacjach i w jaki sposób wizerunek dziecka może być rozpowszechniany.

Wskazać należy, iż jednostronne narzucanie obowiązku wyrażenia takiej zgody można rozpatrywać na gruncie przepisów kodeksu cywilnego dotyczących niedozwolonych postanowień umownych. Zgodnie bowiem, z art. 385¹ kodeksu cywilnego „Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne)”.

Mając na uwadze powyższe, w przypadku jakiegokolwiek sporu tyczącego się wykorzystania wizerunku naszego dziecka, jako strona umowy możemy dążyć do uznania postanowienia w przedmiocie rozpowszechniania wizerunku dziecka za abuzywne, a tym samym bezskuteczne z mocy samego prawa. To z kolei oznacza, że pomimo skutecznie zawartej umowy, to konkretne postanowienie nas nie wiąże, zaś podmiot rozpowszechniający wizerunek dziecka będzie ponosił odpowiedzialność na gruncie przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 nr 24 poz. 83 z późn. zm.) oraz kodeksu cywilnego.

Źródła:

1. ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. 1994 nr 24 poz. 83 z późn. zm.);
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.).